Hêbrơ: mizbeach
Đŏk: mizbeah
Mrô Strong: 4196
Jơlan Phŭn:
Čơdơng Phŭn 8:20; 12:7; Tơbiă 20:24-25; Yap 5:25-26; Juăt 26:4
“Giŏng anŭn, Noah pơdơ̆ng đĭ sa kơnưl ngă yang kơ Yahweh; ñu mă sa drơi amăng rĭm djuai mơnơ̆ng rơgoh laih anŭn čim brĭm rơgoh, hăng čuh hơdôm hlô anŭn hlo̱m drơi jing sa gơnam ngă yang čuh ƀơi kơnưl” (Čơdơ̆ng Phŭn 8:20).
Năng ai ƀu hơmâo boh hiăp pă ôh pơhơdơr kơ tơlơi kơkuh pơpŭ yom pơphan kar hăng boh hiăp “kơnưl.” Anai jing sĭt yơh amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Hơđăp. Tơdơi kơ ia li̱ng mơtam, Noah pơdơ̆ng đĭ sa kơnưl kơ Khua Yang kiăng kơ kơkuh pơpŭ hăng pơyơr đĭ gơnam pơyơr kơ Ơi Adai ƀơi anŭn (Čơdơ̆ng Phŭn 8:20). Abih bang ƀing ama ơi adon le̱ng kơ pơdơ̆ng đĭ kơnưl (Čơdơ̆ng Phŭn 26:25; 33:20). Abraham pơdơ̆ng đĭ laih sa boh kơnưl ƀơi Môriah yuakơ Khua Yang pơƀuh rai laih kơ ñu (Čơdơ̆ng Phŭn 12:7). Ñu pơdơ̆ng đĭ kơnưl kiăng kơ pơyơr đĭ ană ñu, Isa̱k, samơ̆ Ơi Adai pha brơi sa drơi triu pơala kơ Isa̱k (Čơdơ̆ng 22:9, 13). Ơi Adai pơđar kơ Môseh hăng ƀing Israel pơdơ̆ng đĭ khul kơnưl kiăng kơ yua amăng tơlơi kơkuh pơpŭ kơ Ñu: sa jing lŏn hăng pơtâo (Tơbiă 20:24-25), sa jing kơ gơnam pơyơr čuh pơkra hăng kơyâo akasia klô̱p hăng ko̱ng (Tơbiă 27:1), laih anŭn sa boh kơnưl dơ̆ng pơkra hăng kơyâo akasia klô̱p hăng mah kiăng kơ pơyơr gơnam ƀâo mơngưi. Kơnưl mah arăng pioh gah anăp kơ khăn păng pơgăn hĭ Anih Rơgoh Hiam Hloh (Tơbiă 30:1-6).
Boh hiăp Hêbrơ kơ “kơnưl” jing mizbeach, kiăng laĭ “anih hơdôm gơnam ngă yang arăng pơyơr.” Boh hiăp anai tơbiă rai mơ̆ng boh hiăp akha zaback, “pơdjai hĭ kơ gơnam pơyơr.” Samơ̆ “kơnưl” jing yom pơphan hloh yơh kơ tơlơi ƀing Israel kơkuh pơpŭ, anŭn jing kơnưl jing anih kơ tơlơi iâu laĭ, jing anih kwưh rơkâo Khua Yang yơh. Arăng pơdơ̆ng đĭ kơnưl ƀơi anih pă Khua Yang hơmâo pơƀuh rai yơh, ƀôdah pơdơ̆ng đĭ ƀơi anih Khua Yang hơmâo pơƀuh rai laih hlâo (Ƀing Khua Phat Kơđi 13:20). Kơnưl kơ khul gơnam pơyơr čuh yơh jing gơnam ƀing Israel pơdơ̆ng đĭ hlâo tơdơi kơ ƀing gơñu wơ̆t glaĭ mơ̆ng lŏn čar tuai, tui anŭn kiăng kơ pơyơr đĭ gơnam pơyơr rĭm hrơi ƀơi anŭn (Ezra 3:1-3). Ƀing ană plei Ơi Adai jing ƀing kơkuh pơpŭ kơ Khua Yang hơmâo tŭ pơkô̆ pơjing glaĭ yua mơ̆ng tơlơi bruă pơdơ̆ng đĭ kơnưl anŭn yơh.
Amăng hră Tơlơi Yap, mizbeach arăng yua duapluh-năm wơ̆t kiăng kơ pơruai kơ tơlơi yom pơphan hăng tơlơi kơñăm phŭn kơ kơnưl anŭn. Arăng yua kơnưl hăng tơlơi pơyom laih anŭn hăng tơlơi pơpŭ biă mă (Yap 3:26; 4:11-26; 18:5). Kơnưl jing anih ƀing arăng hơduah ƀuh tơlơi djơ̆ tơpă laih anŭn tơlơi sĭt (Yap 5:25-26). Hơdôm kơnưl anŭn tŭ arăng trôč ia jâo, pơrơgoh, hăng pioh hĭ sa bơnăh kơ Khua Yang (Yap 7:1, 84), ăt jing anih arăng pioh khul gơnam pơyơr iâu laĭ bơni hơơč kiăng kơ djă hơdơr kơ tơlơi pơgiŏng hĭ Sang Yang hăng Khăn (Yap 7:10). Tơdang hơmâo lu kơnưl arăng hơduah ƀuh amăng lu lŏn čar (Yap 23:2, 14), kơnưl ƀing Israel arăng kơnơ̆ng pioh hơjăn kơ tơlơi kơkuh pơpŭ kơ Khua Yang đôč yơh (Juăt 12; 16:21). Kơnưl jing anih phŭn kiăng pơhiăp hăng Ơi Adai laih anŭn pơhaih kơ tơlơi đaŏ kơnang hlo̱m ƀo̱m ƀơi Ñu (Juăt 26:4). Kơnưl pha brơi kơ “anih pơyơr ngă yang,” laih anŭn tơlơi kơñăm ăt kơ ƀing kơkuh pơpŭ “kơñăm ƀơi Ơi Adai” amăng anih rơgoh hiam anŭn mơ̆n.
Tơlơi Pơgop Phrâo pơrơđah kơ tơlơi či hơmâo sa boh kơnưl amăng Sang Yang phrâo Ơi Adai (Pơrơđah 11:1) laih anŭn amăng Sang Yang pơ adai adih (Pơrơđah 6:9; 8:5; 9:13). Tui hăng tơlơi Yôhan pơƀuh, amăng Sang Yang pơ plei hiam adih, abih bang mơnuih tŭ arăng pơdjai či dŏ gah yŭ kơnưl yuakơ Ơi Adai hơmâo ƀuăn laih kơ ƀing gơ̆. Samơ̆ boh yom biă mă jing kơnưl arăng čih amăng sŏp hră Hêbrơ 13:10-12 tui anai: Ƀing đaŏ kơnang hơmâo kơyâo bơrơkal Yêsu, kơnưl ta, tŭ hlo̱m ƀo̱m yua mơ̆ng drah Yang Krist, jing mơ̆ng anŭn yơh hlơi ƀing khua ngă yang jing ƀing ƀu thâo krăn Ơi Adai, ƀing gơñu ƀu hơmâo tơlơi dưi kiăng kơ pơgop hrŏm ôh. Samơ̆ kơ ƀing hlơi pô thâo krăn Khua Yang Ơi Adai mơ̆ng Yang Yêsu Krist, ƀing anŭn či tŭ pơgop hrŏm amăng bruă yom pơphan anŭn yơh.