Hêbrơ: bachar
Đŏk: bakhar
Mrô Strong: 977
Jơlan Phŭn:
Tơlơi Juăt 7:6-7; Yôsua 24:15; Yesayah 41:8
“Ngă tui anŭn yuakơ ƀing gih jing ană plei rơgoh hiam kơ Yahweh Ơi Adai ta. Yahweh Ơi Adai ta hơmâo ruah laih ƀing gih mơ̆ng abih bang djuai mơnuih amăng rŏng lŏn tơnah kiăng kơ jing ană plei Ñu, jing dram gơnam kŏng ngăn Ñu. Yahweh khăp mơak kơ ƀing gih laih anŭn ruah ƀing gih ƀu djơ̆ yuakơ ƀing gih jing mơnuih lu hloh kơ ƀing kơnung djuai pơkŏn ôh. Djơ̆ biă mă ñu, wơ̆t tơdah ƀing gih jing ƀing ƀiă hloh kơ abih bang djuai mơnuih, Ñu ăt ruah mă ƀing gih mơ̆n” (Tơlơi Juăt 7:6-7).
Amăng sŏp hră Tơlơi Čơdơ̆ng Phŭn, ƀing ta hơmâo hơduah ƀuh laih kơ tơlơi Ơi Adai hơmâo pơkô̆ pơjing sa tơlơi pơgop hăng Abraham, hăng ƀuăn kơ tơlơi rơnŭk ama ơi adon anŭn či jing ama kơ lu kơnung djuai yơh (Čơdơ̆ng Phŭn 17:1-8). Mơ̆ng kơnung djuai ñu či tơbiă rai kơnung djuai Israel yơh. Mơ̆ng tơlơi pap tơlơi pơgop anŭn, ƀu djơ̆ mơ̆ng bruă mơnuă Abraham ƀôdah ƀing Israel ôh, ƀing Israel či pơpha hrŏm tơlơi pơgop lir yom hơjăn hăng Khua Yang. Sĭt yơh, Hră Ơi Adai pơhơdơr kơ ƀing ta kơ tơlơi ƀing Israel hơmâo ƀiă mă kiăng kơ ngă bruă mă pran Ơi Adai (Juăt 7:7). Hloh kơ anŭn, Ơi Adai hơmâo pha brơi laih sa boh anih yom hơjăn kơ ƀing Israel yuakơ Ñu “ruah” mă ƀing gơñu amăng tơlơi khăp yơh.
Môseh thâo hluh kơ tơlơi sĭt anŭn hăng pơhơdơr kơ ƀing Israel tơdang ƀing gơñu čơdơ̆ng mŭt nao pơ Lŏn Tơlơi Ƀuăn tui anai:
Yuakơ ƀing gih jing ană plei rơgoh hiam kơ Yahweh Ơi Adai ta. Yahweh hơmâo ruah mă laih ƀing gih jing gơnam kŏng ngăn yom Ñu mơ̆ng abih bang djuai mơnuih ƀơi rŏng lŏn tơnah anai (Juăt 14:2).
Ƀu hơmâo kơnung djuai ƀôdah lŏn čar pă ôh dưi yap gơñu pô jing ƀing ană plei Ơi Adai “ruah.” Samơ̆, hơget tơlơi kiăng laĭ biă mă tơdang pơhiăp kơ tơlơi Ơi Adai hơmâo “ruah” mă laih ƀing Israel lĕ? Boh hiăp Hêbrơ bachar Môseh yua kiăng laĭ kơ hơdră ruah hăng khưp ngă pơjing hĭ tơlơi juăt yua kơ abih bang ƀing ta yơh. Tơlơi phŭn kơčrâo kơ tơlơi ruah jing laĭ kơ tơlơi hơmâo dua ƀôdah lu hloh dơ̆ng tơpul mơnuih ƀôdah lŏn čar ƀơi lŏn tơnah anai kiăng kơ hơmâo tơlơi ruah mă. Tơlơi ruah mă hơnăl tuč dưi jing hĭ yuakơ kơnang ƀơi tơlơi ep kơsem pơñen yơh. Hơget mơta tơlơi tŭ ruah laih jing giŏng hĭ yơh yuakơ anŭn jing tơlơi mơak hăng khăp kiăng kơ tơlơi ruah (Pơrơtưh 21:3), djuai hiam hloh amăng djuai anŭn (2 Samuêl 10:9: Tơlơi Adoh Hiam 5:15), ƀôdah ñu pơdjơ̆ hăng tơlơi kơñăm (Tơbiă 17:9). Hăng tơlơi tŭ ruah anŭn, mơta tơlơi anŭn jing hĭ yom pơphan yơh kơ pô ruah laih tơlơi anŭn, wơ̆t tơdah ƀu yom pơphan ôh kơ pô pơkŏn.
Tơdang Ơi Adai ruah mă ƀing Israel, Ñu brơi tơlơi bơni hiam Ñu ƀơi ƀing gơ̆. Anăn ană plei Ñu tŭ hơmâo bruă jao yom hơjăn yơh amăng tơlơi kơñăm tơlơi pơklaih Ñu. Mơ̆ng ƀing gơñu yơh, Ñu dưi pơrơđah Ñu pô amăng Yang Krist. Sĭt yơh, tơlơi Ơi Adai ruah mă ƀing Israel ƀu pơgăn hĭ ƀing ană plei Ñu mơ̆ng tơlơi pơkơdơ̆ng glaĭ laih anŭn đuaĭ ataih hĭ mơ̆ng Ñu ôh (Yesayah 1:2-4). Tơlơi Ñu ruah ƀu či pơjing hĭ đôč đač ôh tơlơi kiăng ƀing mă tŭ ƀôdah hơngah hĭ tơlơi khăp Ơi Adai. Samơ̆, Khua Yang ăt dŏ tŏng ten dơnơ̆ng hăng ƀing gơñu laih anŭn hăng tơlơi khăp yơh Ñu pơtrŭt kơ ƀing gơ̆ wơ̆t glaĭ pơ Ñu pô (Yirmeyah 3:12).
Paul pơrơđah tơlơi kar hăng anŭn mơ̆n kơ tơlơi truh ƀơi ƀing Sang Ơi Adai, laih anŭn tơlơi pơklaih kơ ƀing mơnuih Tuai wơ̆t hăng ƀing Yehudah mơ̆n, ƀing Israel ăt dŏ jing ƀing Ơi Adai ruah mă mơ̆n (Rôm 11:1-2). Khua Yang hơmâo tơlơi kơñăm yom hơjăn kiăng rŭ̱ pơdơ̆ng glaĭ ƀing gơ̆ pơanăp anai (Rôm 11:26).