Hêbrơ: dam
Đŏk: dam
Mrô Strong: 1818
Jơlan Phŭn:
Čơdơ̆ng Phŭn 4:10; 9:6; Lêwi 17:11-14; Tơbiă 24:6-8
“Giŏng anŭn Yahweh pơhiăp, ‘Yua hơget ih hơmâo ngă laih tơlơi sat anai lĕ? Drah adơi ih hlak iâu mơ̆ng lŏn tơnah truh pơ Kâo, jing hiăp ñu iâu kơ tơlơi rŭ nua yơh’” (Čơdơ̆ng Phŭn 4:10)
“Drah iâu kwưh đĭ” jing sa tơlơi phara hăng pơhơmutu hăng kơnuih kơtuă biă mă tơdang pô čih hră Čơdơ̆ng Phŭn pơruai glaĭ. Hră Ơi Adai pơruai glaĭ blung hlâo kơ drah jing tơlơi tĕk djơ̆ tơlơi djai sa čô mơnuih yơh (Čơdơ̆ng Phŭn 4:10). Anŭn jing drah Abel, ayŏng ñu Kain ngă tơlơi tuh drah anai, laih anŭn drah anai kwưh đĭ kơ tơlơi tơpă hơnơ̆ng. Tui hăng Tơlơi Pơgop Hơđăp, tơlơi soh blung hlâo hăng pơkơdơ̆ng glaĭ hăng mơnuih pơkŏn jing tơlơi pơdjai hĭ pô anŭn yơh. Amăng tơlơi juăt Ơi Adai, tơlơi pơkơhơma̱l kơ tơlơi pơdjai mơnuih jing prŏng biă mă yơh, anŭn jing pô pơdjai mơnuih khŏm tŭ arăng pơdjai hĭ; tơlơi hơdip kla glaĭ tơlơi hơdip yơh (Čơdơ̆ng Phŭn 9:6). Boh hiăp Hêbrơ kơ “drah” jing dam, năng ai tĕk djơ̆ akha “adam” kiăng laĭ “mriah, ƀôdah mơnuih mơnam,” laih anŭn tĕk djơ̆ ‘adamah, “lŏn tơnah, ƀôdah lŏn.” Arăng đaŏ sĭt kơ tơlơi hơdip amăng djuai mơnơ̆ng hơdip jing drah amăng ñu yơh (Lêwi 17:11). Tơdang arăng ngă tuh drah, lŏn tơnah jing hĭ grĭ grañ laih anŭn kiăng kơ tŭ song mă yơh (Juăt 19:13; Pơrơtưh 6:17). Hơnŭn yơh, tơdah arăng ƀu dưi pơsir hĭ tơlơi pơdjai mơnuih, tơlơi phiăn song mă arăng khŏm ngă yơh kiăng kơ pơrơgoh hĭ anih lŏn anŭn (Juăt 21:1-9). Ơi Adai dưi rŭ nua ƀơi ƀing mơnuih soh yơh. Kơnơ̆ng tơlơi tuh drah đôč yơh dưi song mă hĭ tơlơi soh anŭn, anŭn jing drah pô ngă soh ƀôdah drah hlô pơyơr ngă yang. Tơdah ƀu hơmâo ôh, tơlơi phat kơđi Ơi Adai či lê̆ ƀơi ƀing mơnuih anŭn yơh.
Tơlơi phŭn kơčrâo kơ tơlơi song mă arăng čih amăng Lêwi 17:11-12 hlŏng lar yơh. Khua Yang pha brơi drah khul hlô mơnơ̆ng kơ ƀing Israel kiăng kơ pơkra tơlơi song mă kơ khul tơlơi soh gơñu, laih anŭn Khua Yang yap drah jing rơgoh hiam, tui anŭn ƀing Israel ƀu dưi ƀơ̆ng ƀôdah mơñum ôh (Lêwi 17:11-16). Pô Khua Ngă Yang Prŏng Hloh yua drah hơdôm wơ̆t mơta ƀơi Hrơi Song Mă kiăng kơ go̱m hĭ tơlơi soh ñu pô, tơlơi soh ƀing Israel, laih anŭn kiăng kơ pơrơgoh hĭ khul gơnam rơgoh hiam (Lêwi 16:14, 16-19). Hloh kơ anŭn dơ̆ng, tơlơi pơgop tŭ kơđŏm mơ̆ng tơlơi tuh drah khul hlô mơnơ̆ng pơyơr yơh, jing tơlơi pơrơđah kơ tơlơi pơjao pô hlo̱m ƀo̱m akă kol kơ dua bơnăh. Môseh akă kơđŏm hĭ Tơlơi Pơgop Sinai, añah drah ƀơi kơnưl laih anŭn ƀơi ƀing ană plei, tơdơi kơ ƀing ană plei pơjao pô gơñu kiăng kơ ngă tui abih bang tơlơi Khua Yang hơmâo pơtă laih (Tơbiă 24:6-8).
Tơlơi Pơgop Hơđăp pơrơđah rup tơlơi song mă jing tơlơi kơčrâo nao kơ tơlơi song mă Yang Krist pơala brơi kơ ƀing ta mơ̆ng tơlơi tuh drah Ñu pô. Ƀing ta tŭ song mă mơ̆ng khul tơlơi soh ta yuakơ Ñu pơsăn hĭ tơlơi hơdip Ñu, drah Ñu, pơala brơi kơ ƀing ta (Ephesos 1:7). Ƀing Israel amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Hơđăp pơjŏh hĭ tơlơi pơgop gơñu hăng Ơi Adai, samơ̆ Yang Yêsu pơkô̆ pơjing tơlơi pơgop phrâo tŏng krah Ơi Adai hăng abih bang mơnuih mơnam (Yirmeyah 31:31-34; Hêbrơ 8). Amăng tơlơi Ƀơ̆ng Pơgop Khua Yang, ƀing ta djă hơdơr tơlơi yom pơphan kơ tơlơi Yang Krist djai hăng tuh drah Ñu (Yôhan 6:53, 54) hăng tơlơi “ƀơ̆ng kơđeh asar Ñu” laih anŭn “mơñum drah Ñu.” Pô čih hră Hêbrơ pơhơdơr kơ ƀing ta kơ tơlơi drah Yang Yêsu pơrơgoh hĭ khul tơlơi soh ta hloh kơ drah khul hlô mơnơ̆ng pơyơr rơmô ƀôdah bơbe triu (Hêbrơ 9:12). Klah čŭn glaĭ tơlơi phŭn mơ̆ng Tơlơi Pơgop Hơđăp, pô čih hră pơkơjăp kơ tơlơi ƀu hơmâo tơlơi tuh drah sĭt ƀu hơmâo tơlơi pap brơi kơ tơlơi soh ôh (Hêbrơ 9:22). Drah Yang Yêsu sĭt jing drah rơgoh hiam hăng yom pơphan biă mă yơh (1 Pêtrôs 1:19).