Hêbrơ: tam
Đŏk: tam
Mrô Strong: 8535
Jơlan Phŭn:
2 Samuêl 15:11; Yôb 1:8; Yesayah 47:9; Pơrơtưh 13:6
“Giŏng anŭn Yahweh laĭ kơ Satan tui anai, ‘Ŏng hơmâo pơmĭn mơ̆ kơ tơlơi Yôb, jing pô tŏng ten tui gưt kơ Kâo? Ƀu hơmâo hlơi pô ôh amăng lŏn tơnah anai hrup hăng ñu. Arăng ƀu thâo ƀuăh ôh ñu yuakơ ñu hơdip tơpă hơnơ̆ng laih anŭn huĭ pơpŭ kơ Kâo hăng ƀu ngă tơlơi sat ƀai hơget ôh” (Yôb 1:8)
Tơlơi phat kơđi yom pơphan ta pơgăn hĭ ƀing ta lăng kơ arăng jing pô ƀu tŭ ƀuăh, samơ̆ Hră Ơi Adai pơruai hơmâo đơđa mơnuih arăng ƀu thâo ƀuăh ôh, kar hăng Noah, Dawid (Čơdơ̆ng Phŭn 6:9; 2 Samuêl 22:24). Sŏp hră Yôb jing phŭn kơ tơlơi ƀu tŭ ƀuăh arăng pơruai djŏp djel laih. Arăng ruai kơ tơlơi Ơi Adai ƀu ƀuăh kơ Yôb ôh; ñu jing pô tơpă hơnơ̆ng đuaĭ ataih mơ̆ng tơlơi sat ƀai (Yôb 1:8; 2:3; 31:6). Hơnŭn yơh sŏp hră Yôb hơmâo tơlơi gleh anai: Hiư̆m pă sa čô mơnuih arăng ƀu thâo ƀuăh ôh samơ̆ tŭ tơnap lĕ? Ƀôdah hiư̆m pô arăng ƀu thâo ƀuăh anai ngă tơdang bưp tơlơi tơnap tap ƀu năng tŭ anŭn lĕ?
Hơget boh hiăp kơnuih kơ boh hiăp pô ƀu tŭ ƀuăh pơruai kơ kơnuih Yôb lĕ? Anŭn jing tơlơi pơdă pơdap yơh kiăng kơ lăng ƀơi hơdôm hră kơčrâo boh hiăp kơnuih Hêbrơ tam anai, laih anŭn akha ñu jing tmm kơčrâo kơ “tơlơi pơgiŏng” gah kơđeh asar ƀôdah gah jua pơmĭn djơ̆ (ethical). Boh hiăp pơpư̆ kơ boh hiăp anai arăng juăt yua kar hăng “truh pơ hơnăl tuč” (Čơdơ̆ng Phŭn 47:18) ƀôdah “tŭ pơgiŏng hĭ” (1 Ƀing Pơtao 7:22). Ƀiă biă mă ñu, arăng yua boh hiăp anai kiăng pơruai kơ gơnam “jing hĭ hlo̱m” (Adoh Bơni Hơơč 19:14). Boh hiăp kơnuih pơkŏn dơ̆ng, tamim, arăng juăt yua kiăng kơ pơruai kơ tơlơi hiam kơ hlô mơnơ̆ng pơyơr ngă yang kar hăng tơlơi hiam drơi, dơnai, ƀôdah ƀu hơmâo nam rơka (Tơbiă 12:5). Hơnăl tuč, boh hiăm anăn, tom, pơblang “tơlơi pơgiŏng hĭ” (Yesayah 47:9) hrŏm hăng tơlơi kiăng laĭ ƀu soh ôh (2 Samuêl 15:11) ƀôdah kơnuih tơpă hơnơ̆ng (Pơrơtưh 13:6). Akha boh hiăp Hêbrơ tmm hơmâo pluh-sapăn wơ̆t amăng hră Yôb (Yôb 1:1, 8; 2:3, 9; 4:6; 8:20; 9:20-22; 12:4; 21:23; 22:3; 27:5; 31:6, 40; 36:4; 37:16). Tơdang tŭ yua mơ̆ng boh hiăp kơnuih tam amăng jơlan blung hlâo amăng sŏp hră anai, arăng yua prŏng dơlăm hloh yơh kơ tơlơi truh anŭn; tơlơi pơmĭn kơ tơlơi ƀu soh Yôb ƀôdah “tơlơi hlo̱m” Yôb dŏ amăng pran jua sŏp hră anŭn yơh. Abih dua pô ră ruai (1:1) hăng Yahweh (1:8; 2:3) yua tam kiăng pơruai kơ kơnuih Yôb. Samơ̆ Yôb tŭ gleh tơnap. Wơ̆t tơdah ƀing gơyut ñu nanao pơkơjăp kơ tơlơi ƀing sat ƀai tŭ gleh tơnap samơ̆ ƀing tơpă hơnơ̆ng tŭ đĭ kơyar (5:6; 8:4-7, 11-20; 18:5-21; 20:26-29; 22:2-11), Yôb djă kơjăp ƀơi “kơnuih tơpă” ñu (tummah), wơ̆t tơdah tơdang ñu kơdram amăng tơlơi rŭng răng (2:3, 9; 27:5; 31:6). Phara biă mă yơh, tơlơi ƀu tŭ ư ñu kơ tơlơi ñu ngă soh ba nao kơ tơlơi hơduah tơña Yahweh kơ tơlơi ngă kơ ƀing ƀu soh hrup hăng ƀing soh sat mơ̆n (9:20-22; 22:3).
Hiư̆m pă jua pơmĭn tơpă Yôb wơ̆t hăng tơlơi hlo̱m gah bơngăt ñu thâo pơgop hăng tơlơi gleh tơnap ñu lĕ? Sa bơnăh, Yôb tŭ pơrơklă. Tơlơi Yahweh pơƀuh rai tơdang laĭ glaĭ kơ tơlơi ƀuăn rơ̆ng Yôb (črăn 31), pơrơđah kơ tơlơi Yôb ƀu ngă tơlơi hơget ôh năng tŭ tơlơi tơnap tap ñu. Biă mă ñu kơ tơlơi Yôb ăt dŏ kơjăp bưp ƀô̆ mơta anăp klă̱ anăp kiăng kơ rŭ̱ pơdơ̆ng đĭ ñu. Samơ̆ boh hiăp Yahweh dŏ ataih hĭ abih bang mơ̆ng tơlơi pơruai kơ tơlơi Yôb ƀu soh yơh. Hloh kơ anŭn, Ơi Adai kơñăm ƀơi tơlơi tŏ tơruai hrih pơjing Ñu. Tơlơi Ñu pơrơklah pơtŭm glaĭ tui anai: (1) Kâo Yahweh git gai wai lăng abih bang mơnơ̆ng mơnuă Kâo hrih pơjing laih; (2) hơget tơlơi ih ƀuh kar hăng rŭng răng tŭ hrih pơjing rai jing sa črăn tŏ tơruai kơ mơnuih mơnam yơh; (3) anăm yap tơlơi “rŭng răng” jing kar hăng tơlơi truh ƀu soh sat ƀôdah soh sat ôh, samơ̆ jing tơlơi truh ƀơi tŏng krah yơh. Tơlơi laĭ glaĭ anai kơ tơlơi Yôb pơrơjăh hăng tơlơi truh kơ ñu jing tơlơi khŏm pơplih kơnuih pran jua yơh. Yôb pơgăl kơnang ƀơi tơlơi arăng ƀu thâo ƀuăh ñu, samơ̆ tơlơi Yahweh laĭ glaĭ kơ tơlơi ƀu thâo ƀuăh anŭn ƀu tĕk djơ̆ sa mơta tơlơi truh sat hơmâo truh laih ƀơi Yôb hăng ƀơi sang anŏ ñu kiăng kơ glăm. Hơnŭn yơh, Yôb tơhuăl yơh tơdang ñu pơgop tŏng krah tơlơi gleh tơnap ñu hăng kơnuih pran hiam ñu.
Tơlơi hrăm mơ̆ng tơlơi hơdip Yôb, jing tơlơi arăng ƀu thâo ƀuăh anŭn, pơtô kơ ƀing ta kơ tơlơi tơdang ƀing ta jing ƀing dŏ hơdip ƀơi lŏn tơnah anai, ƀing ta khŏm anăm pơmĭn ôh abih bang tơlơi truh ƀơi ƀing ta, hiam ƀôdah sat, jing yuakơ ƀing ta năng tŭ yơh. Kơnuih pran kar hăng jing hơngah hĭ hlo̱m ƀo̱m kơ tơlơi Ơi Adai dưi ruah mă hơbĭn hăng pơpă kiăng pha brơi tơlơi khăp pap Ñu. Kơđai glaĭ kơ tơlơi anŭn, ƀing ta khŏm anăm hla̱ tui tơlơi hơdip Yôb jing pô arăng ƀu thâo ƀuăh, djă ƀơi tơlơi đaŏ ƀu tŭ mơak, samơ̆ mă bruă kơ Ơi Adai hlơi Ñu jing ƀu djơ̆ yuakơ hơget tơlơi Ñu pha brơi ôh.