Hêbrơ: yadah
Đŏk: yadah
Mrô Strong: 3034
Jơlan Phŭn:
Tơlơi Bruă Lêwi 5:5; 16:21; 1 Pơtao 8:33; Ezra 10:1; Adoh Bơni Hơơč 32:5; 136:1-3
“Tơdang hlơi pô ngă soh amăng khul jơlan anai, ñu anŭn khŏm pơhaih hơget jơlan ñu hơmâo ngă soh laih” (Lêwi 5:5).
Ƀơi Hrơi Song Mă pô khua ngă yang prŏng hloh ăh abih dua gah tơngan ñu ƀơi akŏ bơbe laih anŭn “pơhaih,” anŭn jing yadah amăng tơlơi Hêbrơ yơh, abih bang tơlơi soh ƀing Israel (Lêwi 16:21). Bơbe anŭn ƀing gơñu puh pơđuaĭ hĭ pơ tơdron tač glăm ba khul tơlơi soh ƀing ană plei yơh. Hrơi abih lŏn čar ƀing Israel pơhaih tơlơi soh anai jing hrơi yom pơphan biă mă, jing hrơi “pơhaih” khul tơlơi soh abih sa boh lŏn čar yơh (Lêwi 16). Rĭm thŭn tơdang amăng hrơi anai, pô khua ngă yang prŏng hloh pơyơr đĭ gơnam ngă yang kơ ñu pô laih anŭn kơ ƀing ană plei mơ̆n. Ñu ăt mŭt nao pơ Anih Rơgoh Hiam Hloh mơ̆n.
Boh pơhiăp pơpư̆ Hêbrơ yadah kiăng laĭ “pơhaih” yơh. Boh hiăp anai phŭn tơbiă rai tĕk djơ̆ kơ drơi jan laih anŭn tơlơi hơnơ̆k pơpư̆ tơlơi pơhiăp hrŏm hăng tơlơi kơkuh pơpŭ hơdip hơmâo truh laih amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Hơđăp. Tơlơi kiăng laĭ kơ boh pơhiăp anŭn, sa bơnăh kiăng laĭ kơ tơlơi yơr tơbiă tơngan kiăng kơkuh pơpŭ bơni hơơč kơ Ơi Adai, jing tơlơi “pơhaih” kơ tơlơi Ñu. Boh hiăp pơpư̆ anai kiăng laĭ “bơni hơơč” đơđa amăng anih hơdip pơkŏn, yuakơ tơlơi pơhaih tơbiă Ơi Adai jing tơlơi bơni hơơč kơ Ñu yơh. Yua boh pơhiăp yadah, pô čih hră Adoh Bơni Hơơč pơrơđah bơni hơơč kơ Khua Yang (Adoh Bơni Hơơč 106:1; 107:1; 136:1). Arăng yua pluh wơ̆t boh pơhiăp anai kiăng pơhaih khul tơlơi soh gơñu pô kơ Ơi Adai. Boh pơhiăp anai ăt pơruai tơlơi rĭm čô pơhaih (Lêwi 5:5), ƀôdah lŏn čar pơhaih (Lêwi 16:21; 1 Ƀing Pơtao 8:33, 35). Daniêl pơhaih abih dua khul tơlơi soh ñu pô wơ̆t hăng khul tơlơi soh ƀing ană plei ñu mơ̆n (Daniêl 9:4, 20). Ezra pơhaih tơlơi soh ñu pô hăng tơlơi soh ƀing Yehudah ñu mơ̆n, iâu laĭ, čŏk hia hăng pơrơngot ñu pô ƀơi anăp Sang Ơi Adai. Tơlơi ñu pơhaih ƀing arăng ăt hơmư̆ laih anŭn Ơi Adai hơmư̆ mơ̆n (Ezra 10:1, 2). Amăng rơnŭk Nehemyah, ƀing Israel pơhaih khul tơlơi soh gơñu ƀơi anăp Ơi Adai ƀơi hrơi abih lŏn čar pơhaih yơh (Nehemyah 9:2).
Anŭn jing tơlơi pơhaih khul tơlơi soh mơ̆n sa čô mơnuih laih anŭn khul tơlơi soh lŏn čar yơh ƀing ană plei Ơi Adai dưi tŭ pap brơi hăng wơ̆t glaĭ pơ Khua Yang (2 Hră Ruai 6:24, 26). Tơdang Dawid “pơhaih,” yadah, khul tơlơi soh ñu, ñu ƀuh tơlơi pơklaih hĭ ñu mơ̆ng tơlơi ƀlơ̆ng honing hăng huĭ bra̱l ñu (Adoh Bơni Hơơč 32:5). Giŏng anŭn, ñu yua yadah dơ̆ng, ñu “bơni hơơč kơ Khua Yang hăng abih pran jua tơpă ñu” (Adoh Bơni Hơơč 119:7). Pô čih hră Pơrơtưh 28:13 pơruai kơ tơlơi tơdang ñu pơhaih khul tơlơi soh ñu, ñu hơduah ƀuh tơlơi pap hăng rơngai yơh. Abih drơi jan ta yơh tĕk djơ̆ kơ tơlơi pơhaih sĭt laih anŭn bơni hơơč hăng pran jua, tơngan, amăng bah, laih anŭn khul gơnam ayŭ (Adoh Bơni Hơơč 71:22). Mơ̆ng tơlơi pơhaih yơh, sa čô mơnuih dưi tŭ rŭ̱ pơdơ̆ng glaĭ tơlơi pơgop pơlir hăng Ơi Adai. Tơlơi yom phŭn mơyang anai ƀu hơmâo pơplih hĭ ôh. 1 Yôhan 1:9 pơtrŭt ƀing ta kiăng pơhaih hĭ khul tơlơi soh ta yơh. Paul ăt laĭ mơ̆n, tơdang ƀing ta pơhaih hăng amăng bah ta laih anŭn đaŏ kơnang amăng pran jua ta, sĭt ƀing ta či tŭ klaih yơh (Rôm 10:9, 10). Amăng rơnŭk ta anai ƀing arăng hlak hơduah kơ tơlơi rŭ̱ pơdơ̆ng glaĭ kơ lŏn čar hăng rĭm čô mơ̆n. Tơlơi pơhaih yơh jing jơkhuă kơ tơlơi kơñăm anŭn, laih anŭn mơ̆ng tơlơi Khua Yang pap brơi yơh, ƀing ta či tŭ klaih.