Hêbrơ: qahal
Đŏk: kahal
Mrô Strong: 6951
Jơlan Phŭn:
Tơbiă 12:6; Yap 16:3; 20:4; Ezra 10:8; 2 Hră Ruai 6:3; Tơlơi Adoh Bơni Hơơč 22:22
“Răk wai hơdôm hlô anŭn tơl truh hrơi tal pluh-pă̱ ăt amăng blan anŭn mơ̆n, giŏng annŭn abih bang mơnuih (ƀing ană plơi) amăng kơnung djuai Israel khŏm pơdjai hĭ gơñu ƀơi hơhuñ yơh” (Tơbiă 12:6)
“Sang Ơi Adai pơjơnum,” eklessia amăng tơlơi Grek, jing pơdjơ̆ hăng boh hiăp Hêbrơ amăng Tơlơi Pơgop Hơđăp qahal, arăng pơblang jing “ƀing pơƀut,” “ƀing pơjơnum,” ƀôdah “ƀing pơtŭm glaĭ.” Tơlơi kơñăm Ơi Adai jing kiăng kơ hơmâo tơpul ƀing mơnuih pơƀut glaĭ jum dar Ñu amăng tơlơi kơkuh pơpŭ, pơtô pơblang hăng kơkuh pơpŭ kơ Ñu. Ƀing pơtŭm “pơƀut” glaĭ ƀơi čư̆ Sinai jing ƀing ană plei Ơi Adai “pơtŭm” glaĭ kiăng kơ hơmư̆ boh hiăp Ñu yơh (Juăt 5:19; 9:10). Tơdang ƀing Israel tŭ pơƀut glaĭ jing kar hăng sa tơpul, kơnung djuai anŭn jing ƀing pơjơnum glaĭ Khua Yang yơh (Yap 20:4), pơƀut glaĭ kiăng kơ kơkuh pơpŭ kơ Ñu. Ƀơi Hrơi Song Mă, pô Khua Ngă Yang Prŏng Hloh pơkra tơlơi song mă kơ tơlơi soh ƀing pơjơnum glaĭ anŭn (Lêwi 16:17; Juăt 31:30). Tơlơi Găn jing sa tơlơi phet djă hơdơr kơ tơlơi ba tơbiă ƀing tơpul Israel pơjơnum glaĭ jing sa. Ƀơi mlam tơlơi tơbiă mơ̆ng lŏn čar Êjip, ƀing qahal Khua Yang pơdjai hĭ ană triu Tơlơi Găn, ngă gơ̆ng jơlan kơ gơñu pô kơ tơlơi pơklaih prŏng Khua Yang pha brơi kơ ƀing gơñu (Tơbiă 12:6). Ƀing gơñu či nanao pơmĭn glaĭ kơ tơlơi truh anŭn yơh. Qahal ăt pơruai kơ tơlơi ƀing Israel pơƀut glaĭ ƀơi anăp pơtao Solomôn amăng tơlơi iâu laĭ pơyơr đĭ Sang Yang (1 Ƀing Pơtao 8:14; 2 Hră Ruai 6:3). Khua Yang hlak pha brơi ƀô̆ mơta Ñu dŏ ƀơi anăp ƀing ană plei, yuakơ Ñu hlak rai pơbă hĭ Sang Yang anŭn, laih anŭn brơi Tơlơi Ang Yang Ñu dŏ pơ anŭn. Boh hiăp “qahal yisra’el” kiăng laĭ “ƀing pơjơnum glaĭ Israel” pơƀut glaĭ amăng anih tơhơnă̱ Môab kiăng kơ hơmư̆ Môseh pơhơdơr glaĭ tơlơi adoh ñu kơ bưng thut pơanăp ƀing ană plei anai (Juăt 31:30). Tơlơi kơñăm pơpŭ pơyom prŏng hloh “ƀing pơjơnum” hơmâo jing tơlơi kiăng kơ pơƀut glaĭ kơkuh pơpŭ kơ Ơi Adai. Pô čih hră Tơlơi Adoh Bơni Hơơč pơmơñi đĭ hiăp bơni hơơč kơ anăn Yahweh, hrŏm hăng hiăp ƀing ană plei mơ̆n (Tơlơi Adoh Bơni Hơơč 22:22, 25; 35:18).
Amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Phrâo, boh hiăp eklessia, “Sang Ơi Adai,” năng ai jing boh hiăp tŏ tui kơ tơlơi phiăn qahal mơ̆ng rơnŭk Tơlơi Pơgop Hơđăp yơh. Yang Yêsu pơklă kơ tơlơi Ñu či pơdơ̆ng đĭ ƀôdah pơƀut glaĭ Sang Ơi Adai Ñu (Mathiơ 16:18). Ơi Adai wai laĭ “Sang Ơi Adai” Ñu ră anai, ăt kar hăng Ñu wai lăng laih amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Hơđăp. Amăng rơnŭk Tơlơi Pơgop Phrâo, Yang Yêsu, Paul, Pêtrôs, Yakơ hăng abih bang ƀing ding kơna Ơi Adai pơkŏn hơmâo pha brơi laih kơ gơñu pô tơlơi Ơi Adai djă pioh hăng hrih pơjing ƀing pơjơnum kơkuh pơpŭ (Bruă Mơnuă 15:22; Rôm 16:1; 1 Korinthos 16:19; Galatia 1:13). Sang Ơi Adai ră anai jing “ƀing pơjơnum” lŏm kơ Ơi Adai hơdip yơh, jing tơmĕh hăng gơ̆ng djru lŏm kơ Tơlơi Sĭt (1 Timothe 3:5, 15) tŭ pơjing rai mơ̆ng Yang Yêsu Krist yơh.