Hêbrơ: Racham
Đŏk: Rakham
Mrô Strong: 7355
Jơlan Phŭn:
Tơbiă 33:19; Yesayah 13:18; Yirmeyah 21:7
“Laih anŭn Yahweh laĭ tui anai: Kâo či ngă brơi abih tơlơi kơdrưh kơang Kâo găn ƀơi anăp ih laih anŭn Kâo či pơhaih anăn Kâo, Yahweh, ƀơi anăp ih yơh. Kâo či hơmâo tơlơi pap ƀơi hlơi Kâo pap laih anŭn Kâo či hơmâo tơlơi glưh pran jua ƀơi hlơi Kâo glưh pran jua yơh” (Tơbiă 33:19).
Ƀu djơ̆ pơhiăp kơtang đơi ôh kơ tơlơi ƀing Israel ăt hơdŏ (ăt dŏ hơmâo, dŏ hơdip) yuakơ Ơi Adai jing Ơi Adai glưh pran jua, jing Pô hơdip hăng ngă bruă tui hăng hlơi Ñu jing. Sĭt yơh, amăng tơlơi rơgơi dưi kơtang hăng mơyang Ñu, Ñu či pơrơđah glưh pran jua (Tơbiă 33:19) yơh. Boh hiăp “glưh pran jua” arăng pơblang mơ̆ng boh hiăp Hêbrơ racham amăng hră Tơlơi Tơbiă. Boh hiăp anai kiăng laĭ, “hơmâo tơlơi glưh pran jua, pơrơđah tơlơi khăp, pơrơđah tơlơi pap” yơh. Racham jing boh pơhiăp tơdu rơun tơbiă rai mơ̆ng boh hiăp anăn rachamim ƀôdah racham kiăng laĭ “sang ană” jing anih khăp pap hăng hơnơ̆k pơpư̆ dơlăm. Rachum jing boh pơhiăp kơnuih pơruai Ơi Adai jing Pô “glưh pran jua” (Tơbiă 34:6), laih anŭn kơčrâo kơ Ơi Adai hơmâo tơlơi glưh pran jua anăp nao pơ ƀing ană plei Ñu (2 Pơtao 13:23).
Amăng rơnŭk ƀing Israel tơgŭ pơkơdơ̆ng glaĭ hăng Ơi Adai hăng rup trah ană rơmô mah ƀơi čư Sinai, Khua Yang hơmâo pơrơđah Ñu pô jing Pô glưh pran jua pap brơi ƀing ană plei Ñu laih anŭn pơkô̆ pơjing tơlơi pơgop tui hăng hlơi Ñu jing yơh, ƀu djơ̆ tui hăng ƀing ană plei Ñu jing ôh (Tơbiă 34). Tơlơi tơgŭ pơkơdơ̆ng ƀing Israel amăng rơnŭk Mikhah jing prŏng biă mă tơl truh ƀơi anih jĕ či răm răi hĭ abih bang yơh. Samơ̆, Mikhah luă gŭ kwưh rơkâo Ơi Adai jing Pô pap brơi hăng mă pơđuaĭ hĭ khul tơlơi soh ƀing ană plei Ñu. Tơlơi ñu kwưh rơkâo rơđah rơđo̱ng yơh. Ñu thâo kơ tơlơi tơgŭ pơkơdơ̆ng ƀing Israel laih anŭn tơlơi laĭ glaĭ mơ̆ng Ơi Adai jing tơlơi glưh pran jua – rachum. Năng ai dơ̆ng, Ñu či glưh pran jua dơ̆ng ƀơi ƀing ană plei Ñu (Mikhah 7:19). Amăng hră Yirmeyah 6:23 hăng 21:7, ƀing Babilon hăng pơtao gơñu jing Nebukhadnezzar ƀu hơmâo tơlơi glưh pran jua ƀôdah tơlơi pap anăp nao pơ ƀing Israel ôh, samơ̆ ƀing gơñu pơrai hĭ ƀing gơ̆ yơh. Tơdah ƀu hơmâo ôh tơlơi glưh pran jua pap drap Ơi Adai, sĭt ƀing Israel ƀu či hơdŏ dơ̆ng tah. Samơ̆ Khua Yang hơmâo pơklaih hĭ laih ƀing gơ̆ hăng ăt tŏ tui glưh pran jua anăp nao hăng ƀing gơ̆.
Kơnuih bruă Ơi Adai hli̱n hla̱ng anai pơrơđah rơđah rơđo̱ng yơh amăng Hơdrôm Hră Rơgoh Hiam. Tơlơi anŭn pơrơđah amăng Yang Yêsu Krist, tơlơi glưh pran jua, khăp pap, prŏng yom, jing Ơi Adai-Mơnuih. Tơdang Ñu ƀuh ƀing mơnuih lu, Ñu glưh pran jua yuakơ ƀing gơ̆ yơh (Mathiơ 9:36). Hơnăl tuč, Ñu pơsuaih hĭ ƀing dju djuăm duăm ruă (Mathiơ 14:14; Markôs 8:2). Ñu ăt jing Pô glưh pran jua kơ Tơlơi Tơbiă mơ̆n (Rôm 9:15). Amăng Yang Krist, Ama tơlơi glưh pran jua (1 Korinthos 1:3) hăng Ơi Adai rơnŭk rơno̱m dŏ hrŏm. Ƀu hơmâo tơlơi yom prŏng pă ôh hloh kơ tơlơi thâo krăn Khua Yang ăt tŏ tui pơrơđah tơlơi glưh pran jua Ñu kơ ƀing ta, ngă khul tơlơi mơsêh mơyang hiam klă hăng tơlơi pap Ñu amăng rĭm anih hơdip amăng tơlơi hơdip ta (Yakơ 5:11).